دریافت

نسب سیدمحمدباقر بن محمدتقی به سادات موسوی می‌رسید، اصالتا رشتی بود. و در مهاجرت به اصفهان دربداغ آبادمبارکه نیز سکونت داشته ومسجدی بنام صحرایی درآنجا نیزساخته ونمازجماعت نیزبرپامی کرده است.فامیلهای موسوی ،محمدی وباقری روستای بداغ آباد را از نوادگان وی می دانند.او را به اعتبار علم و ادب غروی حائری کاظمی و به اعتبار زادگاه و اقامتگاه و مدفن عراقی، اصفهانی بیدآبادی می‌گفتند.[۱]

سید محمد باقر شفتی در روستای چرزه از توابع طارم زنجان متولد شد؛ اما چند سال بعد به شفت (از شهرهای استان گیلان) مهاجرت کرد. نام پدرش سید محمدنقی بود. نسب او با بیست و یک پشت به حضرت موسی کاظم(ع) می‌رسد. مقدمات علوم را پیش پدر خواند و سپس جهت تکمیل معلومات خود در سال ۱۱۹۷ در ۱۶ یا ۱۷ سالگی به عراق مهاجرت کرد.[۲] و در جمع شاگردان سید علی طباطبایی جای گرفت. یک سال در کربلا ماند و در این مدت از وحید بهبهانیبهره برد.

شفتی پس از یکسال به نجف رفت و در درس سید مهدی طباطبایی بروجردی و شیخ جعفر کاشف الغطا حاضر شد. تا ۱۲۰۴ق در نجف ماند و سپس به کاظمینرفت و در درس سید محسن اعرجی حاضر شد. شفتی در سال ۱۲۰۵ق به ایران و قم آمد و حدود ۶ ماه در درس میرزا ابوالقاسم بن ملامحمد گیلانی حاضر شد. و از او اجازه کامل و مبسوطی دریافت کرد. از وی نقل شده است که در مدت این شش ماه به اندازه مدتی که در عتبات بودم رشد و ترقی کردم.[۳] سپس به کاشان رفت و در درس ملا مهدی نراقی حاضر شد و سرانجام در حدود ۱۲۱۶ یا ۱۲۱۷ق رهسپار اصفهان شد.[۴] او در سال ۱۲۳۱ یا ۱۲۳۲ از طریق دریا حج به جا آورد.

استادان

سید محمدنقی شفتی(پدر).

سید علی طباطبائی.

وحید بهبهانی.

سید محمد طباطبایی بروجردی.

شیخ جعفر کاشف الغطاء.

ملامهدی نراقی.

سید محسن اعرجی.

علامه بحرالعلوم.[۵]

گفته شده است وی از شیخ جعفر نجفی، سید علی اکبر کربلایی، میرزا ابوالقاسم قمی و دیگران اجازه روایت داشته است.[۶]

شاگردان

شیخ محمد مهدی بن محمد ابراهیم کلباسی.

میرزا ابوالقاسم بن سید مهدی کاشانی.

محمد جعفر آباده‌ای.

محمد شفیع جاپلقی.

صفر علی لاهیجی.

ملا صالح برغانی قزوینی.

ملا جعفر نظرآبادی.

سید علی طباطبایی زواره‌ای (علویجه‌ای).

محمد تنکابنی.

سید محمد باقر خوانساری.[۷]

آثار

تحفة ابرار به فارسی

(الملتقط) من آثار الائمة الاطهار.

الزهرة البارقة فی احوال المجاز و الحقیقه.

مطالع الانوار فی شرح شرایع الاسلام.

رساله‌ای در حکم زیارت عاشورا

رسالة فی مشترکات الرجال

رسال‌ای در تحقیق حال ابوبصیر و تمییز او از ثقاتی که این کنیه را داشتند.

رساله‌ای در تحقیق حال ابان بن عثمان و رد کسانی که او را از اصحاب اجماع می‌پنداشتند.

رساله‌ای در مشتق.

رساله‌ای در احکام شک و سهو در نماز.

رساله‌ای در عدم جواز بقا بر تقلید مجتهد میت.

حواشی بر فروع کافی.

رساله‌ای در حکم اقامه حدود در زمان غیبت. شفقتی اقامه حدود را در زمان غیبت بر مجتهدان واجب می‌دانست. بر همین اساس حکم قتل ۸۰ تا ۹۰ نفر را اجرا کرد. گفته شده است ۱۲۰ نفر.

جوابات المسائل.[۸]

فعالیت‌های اجتماعی

حجه الاسلام شهر

همگام با تحولات اقتصادی، زندگی سیاسی - اجتماعی سید دستخوش دگرگونی‌های بسیار شد. پای فشاری در اجرای احکام الهی و همراهی پیوسته بزرگانی چون محمد ابراهیم کلباسی و ملا علی نوری اعتبار اجتماعی سید را فزونی بخشید و او را به حجه الاسلام شهره ساخت. حاجی کلباسی با آنکه خود مجتهدی بلند آوازه بود همواره سید را گرامی می‌داشت، هرگز پیشتر از وی راه نمی‌رفت و پیوسته مردم را به پیروی از فقیه شفتی فرا می‌خواند. او بر فراز منبر می‌گفت: اگر رسول خدا(ص) زندگی خاکی داشت و می‌خواست کسی را به فرمانداری و داوری شرعی سپاهان گسیل دارد، بی‌تردید آن فرد سید حجه الاسلام بود.[۹]

ساخت مسجد سید اصفهان

نوشتار اصلی: مسجد سید اصفهان‎

مسجد سید اصفهان از بناهای تاریخی دوره قاجار در حدود ۱۲۴۵ق به همت سید محمدباقر شفتی رشتی ساخته شد.[۱۰] این مسجد در زمینی به مساحت ۸۰۷۵ مترمربع در محله بیدآباد اصفهان بنا شده و دارای دو شبستان بزرگ، گنبد، دو چهلستون، دو مهتابی و سه ایوان و گلدسته به عنوان مسجد و نیز مدرس و بیش از ۴۵ حجره در طبقه فوقانی به منظور سکونت طلاب است. دو در در جنوب شرقی و جنوب غربی و دو در واقع در سمت شمال مسجد، محله‌ای اطراف را از طریق مسجد به یکدیگر متصل می‌کنند.[۱۱] او در این مسجد مکانی را برای دفن خود مشخص کرد.[۱۲]

کمک به محرومین

هرگز کسی را به سبب کردار یا باوری خاص از بخشش محروم نمی‌ساخت. بازرگانان، کشاورزان، کارگران، شیعیان و سنیان همه از محبت و بخشش او بهره‌مند می‌شدند. روزی به یکی از راهبران مذهبی اهل سنت کردستان دوهزار تومان هدیه داد. روزی دیگر که مصادف با عید غدیر بود، بر فراز منبر رفت و انبوه کیسه‌های طلا و نقره را در برابرش قرار داد. به تهیدستان گفت کنار یکی از درهای مسجد گرد آیند و یک یک وارد شده، بهره خویش برگیرند و از در دیگر بیرون روند. بدین ترتیب در حدود یک ساعت همه کیسه‌ها تهی شد و هیجده هزار تومان زر و سیم تقسیم شد.

در حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله و بیماری‌های همه‌گیر پیش‌قدم می‌شد. کمک‌های مالی وی در وبای اصفهان، یزد، شیراز و نیز وبا و طاعون گیلان بسیار بود. او همچنین یک مغازه نانوایی و یک قصابی در شهر داشت و حدود هزار نفر از بینوایان اصفهان را حواله داده بود تا روزانه از سهمیه‌های رایگان نان و گوشت برخوردار شوند.[۱۳]

درگذشت

سید شفتی در ۸۵ سالگی، در روز یک شنبه دوم ربیع‌الاول ۱۲۶۰ق درگذشت. به علت درگذشت او بازارهای اصفهان چندین روز بسته شد. و در مناطق دیگر از جمله شهرهایی از هند، ترکستان و ماورالنهر برای او مجالس ختم به پا شد.[۱۴]قصیده طولانی به زبان عربی در مرثیه او سروده شد که حدود ۸۰ بیت دارد و با بیت ذیل آغاز می‌شود و در پایان آن به تاریخ وفاتش نیز اشاره شده است.

لمن العزاء و هذه الزفرات ما هی فی الزمر                      تبکی السماء و فی الارض الفساد به ظهر[۱۵]

این فرزندش سیداسدالله بر وی نماز گزارد و در مسجد سید اصفهان به خاک سپرده شد.[۱۶]

منبع: اینجارا کلیک کنید

نسب سیدمحمدباقر بن محمدتقی به سادات موسوی می‌رسید، اصالتا رشتی بود. و در مهاجرت به اصفهان دربداغ آبادمبارکه نیز سکونت داشته ومسجدی بنام صحرایی درآنجا نیزساخته ونمازجماعت نیزبرپامی کرده است.او را به اعتبار علم و ادب غروی حائری کاظمی و به اعتبار زادگاه و اقامتگاه و مدفن عراقی، اصفهانی بیدآبادی می‌گفتند.[۱]

سید محمد باقر شفتی در روستای چرزه از توابع طارم زنجان متولد شد؛ اما چند سال بعد به شفت (از شهرهای استان گیلان) مهاجرت کرد. نام پدرش سید محمدنقی بود. نسب او با بیست و یک پشت به حضرت موسی کاظم(ع) می‌رسد. مقدمات علوم را پیش پدر خواند و سپس جهت تکمیل معلومات خود در سال ۱۱۹۷ در ۱۶ یا ۱۷ سالگی به عراق مهاجرت کرد.[۲] و در جمع شاگردان سید علی طباطبایی جای گرفت. یک سال در کربلا ماند و در این مدت از وحید بهبهانیبهره برد.

شفتی پس از یکسال به نجف رفت و در درس سید مهدی طباطبایی بروجردی و شیخ جعفر کاشف الغطا حاضر شد. تا ۱۲۰۴ق در نجف ماند و سپس به کاظمینرفت و در درس سید محسن اعرجی حاضر شد. شفتی در سال ۱۲۰۵ق به ایران و قم آمد و حدود ۶ ماه در درس میرزا ابوالقاسم بن ملامحمد گیلانی حاضر شد. و از او اجازه کامل و مبسوطی دریافت کرد. از وی نقل شده است که در مدت این شش ماه به اندازه مدتی که در عتبات بودم رشد و ترقی کردم.[۳] سپس به کاشان رفت و در درس ملا مهدی نراقی حاضر شد و سرانجام در حدود ۱۲۱۶ یا ۱۲۱۷ق رهسپار اصفهان شد.[۴] او در سال ۱۲۳۱ یا ۱۲۳۲ از طریق دریا حج به جا آورد.

استادان

سید محمدنقی شفتی(پدر).

سید علی طباطبائی.

وحید بهبهانی.

سید محمد طباطبایی بروجردی.

شیخ جعفر کاشف الغطاء.

ملامهدی نراقی.

سید محسن اعرجی.

علامه بحرالعلوم.[۵]

گفته شده است وی از شیخ جعفر نجفی، سید علی اکبر کربلایی، میرزا ابوالقاسم قمی و دیگران اجازه روایت داشته است.[۶]

شاگردان

شیخ محمد مهدی بن محمد ابراهیم کلباسی.

میرزا ابوالقاسم بن سید مهدی کاشانی.

محمد جعفر آباده‌ای.

محمد شفیع جاپلقی.

صفر علی لاهیجی.

ملا صالح برغانی قزوینی.

ملا جعفر نظرآبادی.

سید علی طباطبایی زواره‌ای (علویجه‌ای).

محمد تنکابنی.

سید محمد باقر خوانساری.[۷]

آثار

تحفة ابرار به فارسی

(الملتقط) من آثار الائمة الاطهار.

الزهرة البارقة فی احوال المجاز و الحقیقه.

مطالع الانوار فی شرح شرایع الاسلام.

رساله‌ای در حکم زیارت عاشورا

رسالة فی مشترکات الرجال

رسال‌ای در تحقیق حال ابوبصیر و تمییز او از ثقاتی که این کنیه را داشتند.

رساله‌ای در تحقیق حال ابان بن عثمان و رد کسانی که او را از اصحاب اجماع می‌پنداشتند.

رساله‌ای در مشتق.

رساله‌ای در احکام شک و سهو در نماز.

رساله‌ای در عدم جواز بقا بر تقلید مجتهد میت.

حواشی بر فروع کافی.

رساله‌ای در حکم اقامه حدود در زمان غیبت. شفقتی اقامه حدود را در زمان غیبت بر مجتهدان واجب می‌دانست. بر همین اساس حکم قتل ۸۰ تا ۹۰ نفر را اجرا کرد. گفته شده است ۱۲۰ نفر.

جوابات المسائل.[۸]

فعالیت‌های اجتماعی

حجه الاسلام شهر

همگام با تحولات اقتصادی، زندگی سیاسی - اجتماعی سید دستخوش دگرگونی‌های بسیار شد. پای فشاری در اجرای احکام الهی و همراهی پیوسته بزرگانی چون محمد ابراهیم کلباسی و ملا علی نوری اعتبار اجتماعی سید را فزونی بخشید و او را به حجه الاسلام شهره ساخت. حاجی کلباسی با آنکه خود مجتهدی بلند آوازه بود همواره سید را گرامی می‌داشت، هرگز پیشتر از وی راه نمی‌رفت و پیوسته مردم را به پیروی از فقیه شفتی فرا می‌خواند. او بر فراز منبر می‌گفت: اگر رسول خدا(ص) زندگی خاکی داشت و می‌خواست کسی را به فرمانداری و داوری شرعی سپاهان گسیل دارد، بی‌تردید آن فرد سید حجه الاسلام بود.[۹]

ساخت مسجد سید اصفهان

نوشتار اصلی: مسجد سید اصفهان‎

مسجد سید اصفهان از بناهای تاریخی دوره قاجار در حدود ۱۲۴۵ق به همت سید محمدباقر شفتی رشتی ساخته شد.[۱۰] این مسجد در زمینی به مساحت ۸۰۷۵ مترمربع در محله بیدآباد اصفهان بنا شده و دارای دو شبستان بزرگ، گنبد، دو چهلستون، دو مهتابی و سه ایوان و گلدسته به عنوان مسجد و نیز مدرس و بیش از ۴۵ حجره در طبقه فوقانی به منظور سکونت طلاب است. دو در در جنوب شرقی و جنوب غربی و دو در واقع در سمت شمال مسجد، محله‌ای اطراف را از طریق مسجد به یکدیگر متصل می‌کنند.[۱۱] او در این مسجد مکانی را برای دفن خود مشخص کرد.[۱۲]

کمک به محرومین

هرگز کسی را به سبب کردار یا باوری خاص از بخشش محروم نمی‌ساخت. بازرگانان، کشاورزان، کارگران، شیعیان و سنیان همه از محبت و بخشش او بهره‌مند می‌شدند. روزی به یکی از راهبران مذهبی اهل سنت کردستان دوهزار تومان هدیه داد. روزی دیگر که مصادف با عید غدیر بود، بر فراز منبر رفت و انبوه کیسه‌های طلا و نقره را در برابرش قرار داد. به تهیدستان گفت کنار یکی از درهای مسجد گرد آیند و یک یک وارد شده، بهره خویش برگیرند و از در دیگر بیرون روند. بدین ترتیب در حدود یک ساعت همه کیسه‌ها تهی شد و هیجده هزار تومان زر و سیم تقسیم شد.

در حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله و بیماری‌های همه‌گیر پیش‌قدم می‌شد. کمک‌های مالی وی در وبای اصفهان، یزد، شیراز و نیز وبا و طاعون گیلان بسیار بود. او همچنین یک مغازه نانوایی و یک قصابی در شهر داشت و حدود هزار نفر از بینوایان اصفهان را حواله داده بود تا روزانه از سهمیه‌های رایگان نان و گوشت برخوردار شوند.[۱۳]

درگذشت

سید شفتی در ۸۵ سالگی، در روز یک شنبه دوم ربیع‌الاول ۱۲۶۰ق درگذشت. به علت درگذشت او بازارهای اصفهان چندین روز بسته شد. و در مناطق دیگر از جمله شهرهایی از هند، ترکستان و ماورالنهر برای او مجالس ختم به پا شد.[۱۴]قصیده طولانی به زبان عربی در مرثیه او سروده شد که حدود ۸۰ بیت دارد و با بیت ذیل آغاز می‌شود و در پایان آن به تاریخ وفاتش نیز اشاره شده است.

لمن العزاء و هذه الزفرات ما هی فی الزمر                      تبکی السماء و فی الارض الفساد به ظهر[۱۵]

این فرزندش سیداسدالله بر وی نماز گزارد و در مسجد سید اصفهان به خاک سپرده شد.[۱۶]